4 Φεβ 2015

Συγκρούσεις και αντιζηλία μεταξύ αδερφών

«Αδελφικές συγκρούσεις και αντιζηλία»


Εισαγωγή:

Καθώς μεγαλώνουν, καλούνται να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση τους, να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, να αποκτήσουν συναισθηματική νοημοσύνη, και αξίες όπως αυτές της συνεργασίας, της ευγένειας, της αποδοχής, του σεβασμού, της δικαιοσύνης και της τιμιότητας.
Όλα τα παραπάνω, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργηθούν και να ανθίσουν, αρχικά μέσα στην οικογένεια, το πρώτο κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών και κατόπιν στο σχολείο. Έτσι, παρόλο που όπου υπάρχουν παιδιά υπάρχουν και καυγάδες, αντιζηλίες, τσακωμοί και συγκρούσεις, το καλό είναι ότι υπάρχει μια θετική υπόσταση στα φαινόμενα αυτά. Ποια;
Μα φυσικά το ότι μέσα από αυτήν την διαδικασία, τους δίνετε η δυνατότητα να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και να μάθουν να διαχειρίζονται με λειτουργικούς τρόπους τις δυσκολίες που προκύπτουν. Αυτό βέβαια προϋποθέτει την επαγρύπνηση μας και την επίλυση των όποιων δυσκολιών ή συγκρούσεων τους με κατάλληλους τρόπους και χειρισμούς από πλευράς μας.

1. Περί τσακωμών ο λόγος
Το φαινόμενο των τσακωμών και της αντιζηλίας μεταξύ των παιδιών κάθε ηλικίας, είναι από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση οι περισσότεροι γονείς. Κάποιοι πανικοβάλλονται στο άκουσμα φωνών και κλαμάτων, ενώ κάποιοι άλλοι αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ψυχραιμία και υπομονή.
Οι πιο πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν την φυσιολογική υπόσταση των συγκρούσεων όταν αυτές παρουσιάζονται σε μέση συχνότητα και χωρίς να απειλείται η σωματική ή η ψυχική υγεία ενός εκ των δυο παιδιών. Υποστηρίζουν πώς μέσα από την διαδικασία της σύγκρουσης, τα παιδιά αναπτύσσουν πολύ σημαντικές για την μετέπειτα ζωή τους κοινωνικές δεξιότητες, συναισθηματικό αυτοέλεγχο και προσαρμογή στο σχολείο μεταξύ άλλων.


Η σύγκρουση με ή χωρίς επίθεση μας δίνει την ευκαιρία να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας στο πώς να επιλύουν τις όποιες διαφορές τους, να διαπραγματεύονται και να βρίσκουν λύσεις. Επιπλέον, ποιος είπε ότι «καλές σχέσεις» είναι όσες δεν περιέχουν συγκρούσεις; Απεναντίας, η σύγκρουση, όταν αυτή εξωτερικεύεται με λειτουργικούς τρόπους, μας επιτρέπει να μάθουμε καλύτερα τον εαυτό μας, τα όρια μας και τους άλλους. Έτσι, η σύγκρουση, αυτή καθαυτή δεν είναι αρνητική γιατί μας επιτρέπει να εμβαθύνουμε στην σχέση μας. Δεν χρειάζεται λοιπόν να εμποδίζουμε τις συγκρούσεις μεταξύ των παιδιών μας. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να τα βοηθήσουμε να λύνουν τις διαφορές τους με λειτουργικούς τρόπους και να εξωτερικεύουν λεκτικά τα αρνητικά τους συναισθήματα τους.

2. Τι πυροδοτεί τις συγκρούσεις μεταξύ των παιδιών;
  • Η έλλειψη διαθεσιμότητας προκαλεί συχνά σύγκρουση ανάμεσα στα αδέρφια. Αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί δεν είναι σε θέση να εκφράσει την ανάγκη του για προσοχή και έτσι, όταν εμείς δεν είμαστε διαθέσιμοι για να του ικανοποιήσουμε την όποια του ανάγκη (εξαιτίας της παρουσίας του άλλου παιδιού) αυτό καταφεύγει στην εξωτερίκευση των αρνητικών του συναισθημάτων προς την πηγή της δυστυχίας του (δηλαδή το αδερφάκι του).
  • Όταν το παιδί είναι γεμάτο συναισθηματικά (έχει δηλαδή γεμάτο ρεζερβουάρ), είναι χαρούμενο, ευδιάθετο, καλοπροαίρετο και συνεργάσιμο. Αντίθετα, όταν το ρεζερβουάρ του είναι άδειο από προσοχή και τρυφερότητα, όταν οι ανάγκες του παρακάμπτονται, τότε ο τρόπος που προσεγγίζει τον κόσμο δεν είναι και ιδιαίτερα καλός. Η αρνητική και επιθετική διατύπωση των αιτημάτων του καταδεικνύει την τεράστια ανάγκη του για προσοχή.
  • Το φύλλο, η ηλικία, η ιδιοσυγκρασία και η σειρά γέννησης των παιδιών παίζουν ρόλο στην συχνότητα και την ένταση των συγκρούσεων μεταξύ των παιδιών.
  • Η τιμωρία συχνά πυροδοτεί ακόμα περισσότερο θυμό και αυτό γιατί μέσα στο μυαλό του παιδιού το αδερφάκι του είναι υπεύθυνο για την τιμωρία που του δόθηκε.
  • Η δική μας συμπεριφορά παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην σχέση που θα αναπτύξουν μεταξύ τους τα αδέρφια. Αρνητικές τακτικές διαπαιδαγώγησης, συγκρίσεις, εκδήλωση αδυναμίας μεταξύ άλλων, δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τις σχέσεις τους.
  • Η κακή σχέση των γονέων αδιαμφισβήτητα επηρεάζει τα παιδιά και τα ωθεί να επιδεικνύουν έντονο ανταγωνισμό, επιθετικότητα, απομόνωση και αποφυγή.
  • Αναζήτηση παρέας για παιχνίδι και συντροφιά
  • Δοκιμή ορίων και δυνάμεων τους
  • Μίμηση προτύπων οικογενειακού περιβάλλοντος (ένταση, τσακωμοί, φωνές).
  • Το έντονο άγχος των γονέων κάποιες φορές οδηγεί τα παιδιά στους τσακωμούς και στις συγκρούσεις για να αποφορτιστούν.
  • Όταν η οικογένεια βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, αντιμετωπίζει δυσκολίες ή σημαντικές αλλαγές τότε τα παιδιά ίσως καταφύγουν σε ξεσπάσματα ζήλιας ή αντιπαράθεσης με τα αδέρφια τους ως μέσο διαχείρισης των συναισθημάτων τους.
  • Έλλειψη ιδιωτικότητας και προσωπικού χώρου.
  • Αν εμείς είμαστε συχνά θυμωμένοι με μαζί τους, αναπόφευκτα θα είναι κι αυτά συχνά θυμωμένα το ένα με το άλλο.



3. Περιορίζοντας τις συγκρούσεις


  • Μην περιμένετε ότι δεν θα μαλώσουν ποτέ
  • Λειτουργείτε ως πρότυπα στοργής, κατανόησης και σωστής διαχείρισης του άγχους, των συγκρούσεων και των διαφωνιών σας.
  • Αποφύγετε να πάρετε το μέρος του ενός ή του άλλου (αφήστε τα να λύσουν μόνα τις διαφορές τους εκτός κι αν απειλείται η σωματική ή η ψυχική υγεία ενός εκ των δυο).
  • θεσπίστε ξεκάθαρους κανόνες και όρια για την επιθετική συμπεριφορά
  • Μην βάζετε ταμπέλες στα παιδιά σας ακόμα κι αν η συμπεριφορά τους δεν είναι αποδεκτή (κρίνουμε συμπεριφορές και όχι ανθρώπους).
  • Αναλαμβάνετε το ρόλο του διαμεσολαβητή και όχι του δικαστή αν αυτό κρίνεται απαραίτητο (προτείνετε λύσεις για την επίλυση του καυγά).
  • Η υπερβολική αυστηρότητα, οι ανταμοιβές, και οι προσδοκίες που έχετε καλό θα ήταν να αναθεωρηθούν σε περίπτωση που δημιουργούν έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των παιδιών σας.
  • Παίξτε μαζί τους παιχνίδια που και τα δυο απολαμβάνουν και τονίστε την σπουδαιότητα της διασκέδασης που απολαμβάνετε.
  • Ενθαρρύνετε με διαφόρους τρόπους (πρότυπο, βιβλία, συζήτηση) την ευγενική συμπεριφορά μεταξύ τους, την έννοια του σεβασμού και της εκτίμησης.
  • Δημιουργήστε ευκαιρίες για διασκέδαση
  • Επαινέστε την όποια προσπάθεια τους για βελτίωση του τρόπου εξωτερίκευσης των αντιθέσεων τους
  • Δείξτε εμπιστοσύνη στην δυνατότητα τους να επιλύνουν από μόνα τους τις διαφωνίες τους .
  • Αποκλειστικός χρόνος σε καθημερινή βάση κατ’ αποκλειστικότητα με καθένα από τα παιδιά σας. Οι κρίσεις θυμού και επιθετικότητας μειώνονται όταν το παιδί νιώθει ότι αγαπιέται και είναι μοναδικό ( ο μόνος τρόπος για να το αντιληφθεί είναι μέσο της απερίσπαστης προσοχής μας).
  • Βελτιώστε τον τρόπο που εσείς επικοινωνείτε την ματαίωση, το άγχος, τον θυμό σας
  • Εκπαίδευση πάνω στην ενσυναίσθηση, στην διεκδικητικότητα, και στην έκφραση των αντιρρήσεων τους χωρίς να πληγώνουν τους άλλους.

4. Επεμβαίνοντας στην σύγκρουση
Δεν υπάρχει γονιός που να διασκεδάζει ακούγοντας τα παιδιά του να τσακώνονται και να διαφωνούν. Απεναντίας, οι περισσότεροι από εμάς αντιδράμε με θυμό, απειλές, τιμωρίες και αναστάτωση. Συνήθως, ως απάντηση στον τσακωμό τους, τους φωνάζουμε, τους στερούμε κάποιες απολαύσεις, γινόμαστε επικριτικοί μαζί τους και συχνά σκληροί.
Ποιος είναι όμως πραγματικά ο σκοπός μας όταν ξεσπάει ένας τσακωμός;
  • Απλά να σταματήσει η φασαρία ή να διδάξουμε στα παιδιά μας αξίες και αποδεκτές συμπεριφορές διαχείρισης των εσωτερικών τους εντάσεων;
  • Μήπως με τις παραπάνω πρακτικές το μόνο που θα πετύχουμε είναι να μεγαλώσουμε ενήλικες που θα φοβούνται τις συγκρούσεις γιατί δεν θα ξέρουν πώς να τις διαχειριστούν;
Αυτό που μπορείτε να κάνετε, είναι:
  • Ακούστε τα παιδιά σας, το καθένα ξεχωριστά χωρίς να κρίνετε ή να σχολιάζετε την συμπεριφορά τους
  • Βοηθήστε τα να προσδιορίσουν και να ονομάσουν τα συναισθήματα τους
  • Εμφυσήστε τους την έννοια της ενσυναίσθησης ρωτώντας τα «εσύ πως θα ένιωθες αν ήσουν στην θέση του αδερφού σου»
  • Στηρίξτε τα στην εύρεση λύσεων
  • Δώστε τους χώρο και χρόνο και ηρεμίσουν και να τα βρουν μόνα τους όταν νιώσουν έτοιμα
  • Επιστρατεύστε το χιούμορ για να μετατρέψετε τον καυγά σε παιχνίδι


Συνοψίζοντας, όταν κανένα δεν κινδυνεύει αφήστε τα να επιλύσουν μόνα τις διαφορές τους. Το πρόβλημα είναι δικό τους και όχι δικό σας. Τα πραγματικά αίτια του καυγά είναι αυτά που τα βοηθήσουν να βρουν τις κατάλληλες λύσεις και σε αυτό το κομμάτι μπορείτε να μεσολαβήσετε αν το έδαφος είναι πρόσφορο.
5. Αναζητάμε την συμβουλή ειδικού όταν:
Η ένταση και η αντιπαράθεση διαρκούν πολύ
Ο θυμός δεν ξεθυμαίνει
Εκδικητική συμπεριφορά μέρες μετά το περιστατικό
Εσκεμμένη πρόκληση πόνου

6. Σκέψεις για να πάρεις μαζί σου


Έχω κάνει κάποιο λάθος στην ανατροφή τους;
Γιατί δεν παίζουν αγαπημένα όπως τα παιδιά του γείτονα;
Θα σταματήσουν ποτέ να τσακώνονται;


Όλες αυτές οι σκέψεις είναι απόλυτα φυσιολογικές. Ασφαλώς και θα ήταν υπέροχο αν τα παιδιά μας διαρκώς διασκέδαζαν και έπαιζαν αρμονικά. Ωστόσο μια τέτοια στάση πάει κόντρα στην πραγματικότητα που θέλει τα παιδιά να διεκδικούν και να ορίζουν τον εαυτό τους μέσα από τις συγκρούσεις με τα αδέρφια τους. Μέσα από τους αδελφικούς καυγάδες το παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται τον θυμό και τον εκνευρισμό του, να υποστηρίζει τα θέλω και τις επιθυμίες του και να συνυπάρχει με τους άλλους. Άλλωστε, οι καυγάδες δεν ακυρώνουν την αδελφική αγάπη. Παρόλο που το φαινόμενο τον αδελφικών καυγάδων και συγκρούσεων είναι εντονότερο ανάμεσα σε αδέρφια που έχουν μικρή διαφορά ηλικίας ή είναι του ίδιου φύλλου (έχουν πολλά να μοιραστούν, έχουν ίδιες ανάγκες, κοινά δικαιώματα και υποχρεώσεις) αυτό δεν σημαίνει πως δεν συναντάμε καυγάδες σε παιδιά με διαφορά ηλικίας και φύλλου.
Είναι σημαντικό να μπορούμε να καταλάβουμε ποιος λόγος κρύβεται πίσω από κάθε ξέσπασμα — ποια ανάγκη ή επιθυμία το παιδιού παραγκωνίζεται; Ποια συναισθήματα κυριεύουν την σκέψη του;
Οι συγκρούσεις και η ζήλια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης των παιδιών και κανείς μας δεν μπορεί να το αποφύγει. Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε είναι να διδάξουμε στα παιδιά μας πώς να επιλύνουν τις διαφορές τους. Ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι να αποδεχτούμε τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού μας και να το διαβεβαιώσουμε ότι η αγάπη μας δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση λόγω των καυγάδων και των συγκρούσεων με το αδερφάκι του. Δεν αποδεχόμαστε την συμπεριφορά του, αποδεχόμαστε όμως το ίδιο και τα όποια συναισθήματα έχει. Με αυτό τον τρόπο, βοηθάμε το παιδί να αναγνωρίσει αυτό που το ενοχλεί, να εκφράσει τις επιθυμίες του, να αποδεχθεί τα αρνητικά του συναισθήματα και έτσι να μάθει να τα διαχειρίζεται με λειτουργικούς τρόπους.


Δεν υπάρχουν σχόλια: